Obowiązek alimentacyjny w stosunku do byłego małżonka

Niniejszy artykuł będzie poświęcony problematyce obowiązku alimentacyjnego w stosunku do byłego małżonka. Zgodnie z art. 60 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (zwanego dalej k.r.o.), małżonek rozwiedziony, który znajduje się w niedostatku, może żądać od byłego małżonka dostarczania środków utrzymania. Musi to jednak odbywać się w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom osoby zobowiązanej. Istotne jest również, że z takiego prawa może skorzystać osoba, która nie została uznana za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Ponadto, zgodnie z tezą wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 26 czerwca 2014 r. sygn. akt I ACa 177/14, uprawniony do alimentacji w pierwszej kolejności powinien wykorzystać własne możliwości pozyskania dochodu i środków utrzymania, a dopiero w dalszej kolejności, o ile nadal pozostają one niezaspokojone, występować z roszczeniami w stosunku do zobowiązanego. Obowiązek ten wygasa w przypadku, gdy osoba uprawniona zawrze nowy związek małżeński oraz z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni (art. 60 § 3 k.r.o).

Inaczej sytuacja kształtuje się jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego. W takiej sytuacji sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. Stąd też małżonkowi, któremu została przypisana wyłączna wina za rozpad pożycia małżeńskiego nie przysługują alimenty, nawet gdyby znalazł się on w trudnej sytuacji majątkowej (w niedostatku). Dodatkowo w przypadku małżonka wyłącznie winnego rozpadu małżeństwa obowiązek alimentacyjny nie jest ograniczony żadnym terminem (tzw. rozszerzony obowiązek alimentacyjny). Nie wygasa z upływem czasu zgodnie z art. art. 60 § 3 k.r.o. i może trwać nawet dożywotnio.